[vc_row][vc_column][vc_column_text]
یکی از آثار تاریخی ایرانی که کمی مظلوم واقع شده است چغازنبیل است. شاید جالب باشد بدانید که چغازنبیل جزو اولین آثار تاریخی ایرانی است که در یونسکو به ثبت رسیده است. ساخت و معماری این بنا به زمان ایلامی ها باز می گردد. چغازنبیل و محوطه دور آن در زمان ایلامی ها خود یک شهر بوده است. در واقع این بنا و محوطه اش را می توان شهری تاریخی و به جای مانده از زمان ایلامی ها دانست. خیلی ها حتی نمی دانند که چغازنبیل کجاست و حتی نامش را نشنیده اند. از دلایل این موضوع جاده ناهمواری است که زمانی دراز برای رسیدن به این معبد باید پیموده می شد. البته امروزه این جاده بسیار ترمیم و بازسازی شده است. در این مطلب ضمن آشنایی با چغازنبیل شما را با معماری و تاریخ این بنای عظیم آشنا خواهیم کرد.
[/vc_column_text][vc_column_text]
آشنایی با معبد چغازنبیل
[/vc_column_text][vc_column_text]
تاریخ ساخت این بنای باشکوه
[/vc_column_text][vc_single_image image=”21940″ img_size=”full” alignment=”center”][vc_column_text]
برای آشنایی با چغازنبیل از تاریخ ساخت این بنا شروع می کنیم. زیگورات چغازنبیل 100 هزار هکتار وسعت دارد و گفتیم که در زمان ایلامی ها یک شهر بوده است. این شهر در نیمه دوم هزاره دوم پیش از میلاد ساخته شده است. دستور ساخت این بنا را یکی از قدرتمندترین پادشاهان ایلامی داده است. متاسفانه در سال 640 پیش از میلاد به دستور آشور بانی پال که پادشاه آشوری ها بود، در زمان جنگ با هومبان هالتاش این بنا ویران گشت. او در کتیبه اش نوشت که من زیگورات شوش را که از آجرهای سنگ لاجورد لعاب شده ساخته شده بود ویران کردم.
[/vc_column_text][vc_column_text]
نامگذاری معبد چغازنبیل و معنای آن
[/vc_column_text][vc_single_image image=”21941″ img_size=”full” alignment=”center”][vc_column_text]
نام چغازنبیل بعدها بر این بنا گذاشته شد. در کتیبه ها و آجر نوشته هایی که در این محوطه پیدا شد نامش به ایلامی اول اونتاش (Al Untash) بوده است. روی آجر نوشته ها درج شده است که این بنا به دستور اونتاش ناپیریشا بنا شد. به همین خاطر به آن اول اونتاش یا شهر قلعه اونتاش می گفتند. اما زمانی که این بنا توسط باستان شناسان کشف شد شبیه به یک سبد برگشته و یک تپه بزرگ بود. به همین خاطر به چغازنبیل معروف شد. این نام برگرفته از چغا به معنای تپه و زنبیل به معنای سبد است که ریشه لری دارد.
[/vc_column_text][vc_column_text]
آشنایی با کاربرد چغازنبیل در آن زمان
[/vc_column_text][vc_column_text]
پیش از مادها، ایلامی ها در ایران حکومت می کردند. اونتاش گال از معروف ترین پادشاهان ایلامی ها بوده است. او در سال 1250 قبل از میلاد دستور می دهد که شهری مذهبی و بسیار مجلل و باشکوه ساخته شود. این شهر دوراونتاش نام گرفت که در نزدیکی رودخانه دز و شهر شوش بود. در این شهر معابد مختلفی قرار گرفت. این معابد برای پرستیدن دو خدای بزرگ ایلامی ناپیریشاه (خدای شهر انشان) و این شوشینک (حامی شهر شوش) ساخته شده بودند. زائران زیادی برای شرکت در مراسم سنتی و آیینی به معابد این شهر می آمدند. در این شهر سه حضار تو در تو ساخته شد که هفت دروازه داشت. در فاصله میانی بین هر دو حصار معابد و بناهای متعددی قرار گرفتند.
[/vc_column_text][vc_column_text]
معبد شاهی در معبد چغازنبیل کجاست
[/vc_column_text][vc_column_text]
این محله جایی در بین حصار بیرونی و میانی قرار دارد. كاخ شماره سه، كاخ شماره دو، كاخ-آرامگاه و معبدی خشتی به نام نوسكو، واحدهای مسکونی ساده در شمال و قبور پراکنده از بناهای محله شاهی هستند. کاخ آرامگاه شامل پنج سرداب آجری است. این سرداب ها در زیر اتاق های بنا قرار گرفته اند. از آجر و ملات، قیر طبیعی و گچ برای ساخت آنها استفاده شده است. در این کاخ آجرهای لعابدار نقاشی شده، تابلوهای تزئینی موزاییکی، نقاشی هایی دیواری، درهایی که با شیشه های رنگی زیبا شده بودند و حوضچه های سنگی یافت شده است.
[/vc_column_text][vc_column_text]
محله تمنوس
[/vc_column_text][vc_column_text]
این محله در معبد چغازنبیل بسیار مورد توجه و اهمیت بوده است. محله ای که از فاصله بین حصار میانی تا درونی می باشد. در محله تمنوس یا مقدس معابد زیادی قرار داشته است. معابدی که برای پرستش خدایان و الهه های ایلامی و خدایان سنت های دیگر بوده است. در محله تمنوس 10 معبد کشف شده است. از این معابد آجرهای کتیبه داری یافت شده است که روی آنها نام خدایان نوشته شده است. اسناد یافت شده نیز نشان می دهد که قرار بر این بوده که در آن زمان معابد بیشتری در این محوطه ساخته شود. اما به دلیل مرگ پادشاه این کار نیمه کاره رها می شود.
[/vc_column_text][vc_column_text]
آشنایی با زیگورات چغازنبیل یا معبد چغازنبیل
[/vc_column_text][vc_single_image image=”21937″ img_size=”full” alignment=”center”][vc_column_text]
این قسمت مهم ترین قسمت شهر اونتاش گال بوده است. جایی که زیگورات چغازنبیل یا همان معبد چغازنبیل است. جایی که مهم ترین و بلند ترین جای این شهر است. این قسمت به صورت مربع و چعارگوش و در ابعاد 105 در 105 متر مربع ساخته شده است. جالب است که این معماری یک شکل هرم گونه دارد. یعنی هر طبقه بالایی کمی کوچک تر است. اسناد تاریخی نشان می دهد که این بنا در زمان خودش 52 متر بوده است. اما امروزه تنها 25 متر آن که دو و نیم طبقه است باقی مانده است. روی طبقه چهارم این بنا یک معبد کوچک و به شکل یک اتاق بوده است. معبد اعلی که کوچکترین طبقه آن بوده است همان کوکونوم Kukunum به ناپیریشا تقویم شده بود. ناپیریشا از خدایان بزرگ ایلامی ها بوده است. اسناد و کتیبه ها نشان از این دارد که در آن زمان هر کسی اجازه ورود به این قسمت را نداشته است. تنها افراد والامقام و کاهنان می توانستند یه این قسمت ورود کنند.
[/vc_column_text][vc_column_text]
ارتباط در زیگورات چغازنبیل
[/vc_column_text][vc_single_image image=”21939″ img_size=”full” alignment=”center”][vc_column_text]
معبد چغازنبیل چهار سری پله داشته که همگی به طبقه اول منتهی می شدند. پله ها آجری بودند که با سنگ چین نیز محافظت شده بودند. برای رفت و آمد به معبد اعلی باید از پلکان غربی استفاده می شد. بخش هایی از این پله ها دارای طاق هایی هلالی بودند. در اطراف ورودی های هر قسمت مجسمه هایی از حیوانات قرار داشته که معتقد بودند نگهبان زیگورات هستند. دو عدد از این مجسمه ها در اکتشافات باستان شناسی کشف شده است. این دو مجسمه را در موزه ایران باستان نگهداری می کنند.
[/vc_column_text][vc_column_text]
آشنایی با کتیبه معبد چغازنبیل و آجر نوشته ها
[/vc_column_text][vc_single_image image=”21938″ img_size=”full” alignment=”center”][vc_column_text]
اگر بپرسید شگفتی معبد چغازنبیل کجاست بی شک خواهیم گفت که یکی از آنها آجر نوشته ها و کتیبه هایی است که زیگورات را چون کمربندی در گرفته است. این نوشته ها تنها روی آجرها نبوده و روی اشیای تزئینی و وسایل نیز بوده است. زبان کتیبه عیلامی است. ترجمه یکی از کتیبه ها یه شرح زیر است:
من اونتاش نپيريشا با آجرهای طلايی رنگ، نقره‌ای رنگ، سنگ‌های عقيق سياه، سنگ‌های سفيد و سنگ‌های… اين معبد مطبق را ساختم و به خدايان نپيريشا و این‌شوشینیک از محله مقدس هديه كردم. كسی كه آن را ويران كند و كسی كه آجرهای آن را منهدم كند، کسی كه طلا و نقره‌اش را، سنگ‌های عقيق سياه، سنگ‌های سفيد و سنگ‌های… و آجرهايش را بر دارد و به محل ديگری ببرد، باشد كه نفرين خدايان محله مقدس نپيريشا، اينشوشينک و كريريشا بر سرش نازل شود و باشد كه نسل او در زير خورشيد برچيده شود.
[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]